مکان¬یابی ژن(های) کنترل کننده عملکرد دانه و اجزای آن درگندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با استفاده از نشانگرهای مولکولی

تنش کمبود آب یکی از عوامل اصلی کاهش دهنده عملکرد گندم در اغلب نقاط جهان می­باشد که تولید پایدار آن را دچار مشکل می­کند. به منظور مکان­یابی ژن(های) کنترل کننده عملکرد دانه و برخی از اجزای آن در گندم نان تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، 142 لاین اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی رقم متحمل به خشکی آذر2 و پرمحصول 87zhong291 تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد سنبلچه در سنبله بود. چند شکلی والدین با استفاده از نشانگرهای ssr و issr بررسی و 24 نشانگر ssr و 16 نشانگر issr چند شکل برای تجزیه­ها استفاده گردید. تجزیه پیوستگی برای انتساب این نشانگرها به نقشه قبلی جمعیت مشتمل بر 45 نشانگر ssr و aflp انجام شد. نقشه حاصل دارای طول1310 سانتی­مورگان با متوسط فاصله بین دو نشانگر 55/19 سانتی­مورگان بود. براساس مکان­یابی فاصله­ای مرکب،  10 و 18 qtl برای عملکرد دانه به ترتیب در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی مکان­یابی گردید. تعداد qtlهای شناسایی شده برای تعداد سنبلچه در سنبله در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به ترتیب پنج و نه qtl بود. همچنین چهار qtl در شرایط دیم و نه qtl تحت آبیاری تکمیلی برای وزن هزار دانه شناسایی شد. از qtlهای مکان­یابی شده برای وزن هزار دانه و عملکرد دانه به ترتیب دو و چهار qtl­ در هر دو شرایط پایدار و qtl­های بزرگ اثر بودند. برای صفات مورد مطالعه، تعدادی از qtlها مشترک بودند که ممکن است ناشی از پیوستگی ژنی یا اثر پلیوتروپی باشد. در گروه پیوستگی 2، یکی از qtlهای مشترک شناسایی شده برای عملکرد دانه و تعداد سنبلچه در سنبله (26/18 درصد)، و برای عملکرد دانه، تعداد سنبلچه در سنبله و وزن هزار دانه (18/20  درصد) و همچنین qtl مشترک برای تعداد سنبلچه در سنبله و وزن هزار دانه در گروه پیوستگی 3 (9/41 درصد) با تبیین بیش از 15 درصد از تغییرات فنوتیپی این صفات جزو qtlهای بزرگ اثر بودند. برخی از نشانگرهای شناسایی شده دارای پیوستگی شدید با qtlها بودند که می­توانند برای غربال ژنوتیپ­ها جهت گزینش لاین­های متحمل به خشکی مورد استفاده قرار گیرند.